Brucellose bij vee

Wat is brucellose?

Brucellose is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de Brucella-bacterie. Er zijn verschillende Brucella-bacteriën. Enkele voorbeelden:

• Brucella abortus komt voor bij runderen.
• Brucella melitensis en Brucella ovis komen voor bij schapen en geiten.
• Brucella suis komt voor bij varkens.

Dieren kunnen erg ziek worden als ze besmet zijn met een Brucella-bacterie. Ook kan de ziekte leiden tot te vroeg geboren of doodgeboren kalveren en lammeren. Daarom bestrijdt de NVWA deze ziekte.

Zoönose

Brucellose is een zoönose: een ziekte die van een dier over kan gaan op een mens, of andersom. Mensen kunnen bijvoorbeeld besmet raken via de consumptie van rauwmelkse zuivelproducten uit het buitenland.

Houd Nederland vrij van brucellose

Sinds 1999 is Nederland officieel vrij van Brucella abortus. Brucella suis komt sinds 1973 niet voor in Nederland. Brucella melitensis en Brucella ovis zijn zelfs nog nooit aangetoond in Nederland. Maar toch is het mogelijk dat de ziekte wel eens wordt binnengebracht in Nederland, bijvoorbeeld via import van levend vee en producten van dierlijke oorsprong.

De NVWA onderzoekt elke melding over brucellose. Dit is nodig om de vrij-status te behouden, en om mensen en dieren te beschermen. Treffen we Brucella-bacteriën aan? Dan bestrijden we deze. Ook monitoren we op Brucella abortus, Brucella melitensis en Brucella suis. We onderzoeken voortdurend of deze bacteriën echt niet voorkomen in Nederland. Bijvoorbeeld door koeien die een ongeboren kalfje (vrucht) verworpen hebben te onderzoeken. Door steekproeven te doen bij schapen- en geitenbedrijven. En door bij varkens de beren te onderzoeken voor ze sperma leveren.

Meldplicht brucellose

Vermoedt uw dierenarts of u dat uw vee brucellose heeft? Meld dit dan bij het Landelijk meldpunt dierziekten: 045 - 546 31 88. Dit is verplicht. Ook een laboratorium moet het melden als de Brucella-bacterie ontdekt wordt bij een test of onderzoek.

Tijdig melden is belangrijk. Zo kunnen we voorkomen dat de ziekte zich verspreidt door Nederland.

Wat gebeurt er met mijn melding?

De NVWA onderzoekt of er echt brucellose heerst onder uw vee. Zo nodig nemen we maatregelen.

Hoe kan ik brucellose bij mijn vee herkennen?

Het belangrijkste symptoom van brucellose is verlies van het ongeboren kalf (bij runderen) of lam (bij schapen en geiten). Dit heet ook wel abortus. Varkens met Brucella suis krijgen biggen die erg zwak zijn. Verder kunnen de symptomen verschillen per diersoort.

Overleg altijd met uw dierenarts als uw dieren een zieke of zwakke indruk maken, of als er problemen zijn met de kalveren, lammeren of biggen.

Brucellose bij runderen

Wees extra alert op de verschijnselen van brucellose bij runderen. Er is een risico dat Brucella abortus via geïmporteerd rundvee terechtkomt in Nederland.

Hoe herken ik brucellose bij runderen?

Bij drachtige runderen zorgt een besmetting voor een ontsteking van de vruchtvliezen. De vrucht krijgt zo onvoldoende voeding en sterft af. Het gevolg is een abortus. Het rund verliest het ongeboren kalf. Daarom heet de ziekte bij koeien ook wel ‘abortus bang’ of ‘besmettelijk voorwerpen’.

Ook ontsteking van de geslachtsorganen komt voor. Andere symptomen van brucellose zijn kreupelheid en uierontsteking.

Hoe wordt brucellose bij runderen overgedragen?

Bij runderen veroorzaakt de bacterie Brucella abortus de ziekte brucellose. De bacterie wordt uitgescheiden via melk, urine en sperma. En ook via de afgestoten vrucht(vliezen) en het vruchtwater van een besmet dier dat een abortus heeft.

Runderen kunnen besmet raken via direct contact met een besmet dier. Meestal raken ze besmet via de bek, bijvoorbeeld als ze in contact komen met de lichaamsvloeistoffen van een besmet dier. Of als de bacterie terechtkomt in het water of voer. Besmetting is ook mogelijk via de handen of materiaal.

Hoe kan ik voorkomen dat mijn runderen besmet raken?

Nederland is vrij van Brucella abortus. Er gelden landelijke maatregelen om te voorkomen dat de ziekte terug kan keren in ons land.

• Heeft een koe op uw bedrijf een ongeboren kalfje verloren? Als veehouder bent u verplicht om een bloedmonster van dit dier op te sturen naar de Gezondheidsdienst voor Dieren (Royal GD). De dierenarts van uw bedrijf doet de verzending voor u. Royal GD onderzoekt het monster op Brucella abortus. Laat het onderzoek zien dat er Brucella abortus in het monster zit? Dan meldt de Royal GD dit bij de NVWA. Wij nemen dan contact met u op. We doen onderzoek op uw bedrijf en nemen maatregelen.
• Dieren en producten van dierlijke oorsprong mogen alleen in de EU geïmporteerd worden met geldige gezondheidscertificaten. Bij de export kunnen landen buiten de EU ook dit soort eisen stellen.

Brucellose bij mensen

Ook mensen kunnen besmet raken met Brucella-bacteriën. Brucellose is vooral een beroepsziekte. Het komt bijvoorbeeld voor bij veehouders, dierenartsen, slachthuispersoneel en schapenscheerders. Zij kunnen besmet raken door direct contact met vruchtwater, melk, vlees, urine of bloed van een besmet dier.

U kunt ook brucellose oplopen door het eten of drinken van ongepasteuriseerde (melk)producten. Maar het risico dat u besmet raakt in Nederland is heel klein. Nederland is vrij van Brucella abortus, Brucella ovis, Brucella melitensis en Brucella suis.

Als mensen toch besmet raken, gebeurt dat meestal in het buitenland. In sommige landen komen Brucella-bacteriën nog gewoon voor onder runderen. Drink of eet daarom geen ongepasteuriseerde melkproducten in het buitenland. Let ook op de hygiëne. Was altijd uw handen als u contact heeft gehad met dieren. Dit geldt zeker voor zwangere vrouwen: brucellose kan tot een spontane miskraam leiden. Mensen kunnen elkaar niet besmetten.

Op de website van het RIVM staat meer informatie over brucellose bij mensen. De behandeling bestaat uit antibiotica.